تفاوت سنتور سل کوک و لاکوک؟

تفاوت سنتور سل کوک و لاکوک چیست و چگونه هنگام خرید متوجه آن شویم؟

اگر بدنبال خرید ساز سنتور هستید. باید بدانید که ساز سنتور انواع مختلفی دارد. با مطالعه این مقاله می توانید با انواع ساز سنتور آشنا شوید. علاوه بر این به درک خوبی از تفاوت سنتور سل کوک و لا کوک خواهید رسید. سنتورها بر مبنای رسم و سنت گذشته بر 5 دسته مجزا ساخت می شوند.

• سنتور می کوک
• سنتور فا کوک
• سنتور سل کوک
• سنتور لا کوک
• سنتور سی کوک

اما دراین بین دو سنتور سل کوک و لاکوک از شهرت بیشتری برخوردار هستند. این دو نوع سنتور در واقع دو نوع کوک ساز سنتور هستند که رایج تر هستند. قبل از بررسی هر کدام از این سنتورها ابتدا برای آشنایی بیشتر به بررسی انواع سنتور می پردازیم.

سنتور کروماتیک :

این نوع سنتور به منظور استفاده از ارکستر برای اولین بار در سال 1337 به سفارش حسین دهلوی، توسط هنرمند ساز ساز، ابراهیم قنبری مهر در کارگاه ساز سازی هنرهای زیبای وقت ساخته شد. سنتور کروماتیک تا حدی صداهای کروماتیک را می تواند تولید کند. این سنتور با اضافه کردن یک ردیف خرک بین خرک های سیم های زرد و سفید تا حدودی اصوات مورد نیاز را تولید می کند. تعداد خرک های سفید سنتور کروماتیک 11 و خرک های زرد 12 عدد است. در بین آنها تعداد 4 خرک در نظر گرفته شده بود. تعدا 7 خرک کوچک اضافی نیز به این مجموعه افزوده شد و تعداد خرک های آن به 30 عدد رسید.
در این سنتور خط ملودی به سختی اجرا می شود.

همانطور که اشاره شد از سنتور کروماتیک بیشتر برای ارکستر و همنوازی در گروه های بزرگ استفاده می شود. وسعت آن برابر با وسعت سنتور معمولی است. در واقع با احتساب اصوات پشت خرک، وسعت ساز در واقع چیزی بیشتر از سه اکتاو می باشد. (خرک های بیشتر برای ایجاد نیم پرده و ربع پرده های اضافی دارد). نت نویسی سنتور کروماتیک با کلید سُل است و با تعداد خرک هایی که دارد (30 عدد) برای ایجاد 41 صدا روی صفحه مناسب است.

• سنتور کروماتیک بم (باس) :

این سنتور نیز به پیشنهاد حسین دهلوی و ساخت استاد ابراهیم قنبری در سال 1337 برای نوازندگی در ارکستر صبا ساخته شد. هدف از ساخت این سنتور؛ وسعت بیشتر و توسعه بخشیدن به فواصل این ساز بود. این سنتور اصواتی را با فاصله ی یک پنجم پایین تر (بم تر) از سنتور کروماتیک تولید می کند. وسعت صدای این ساز مجموعا به 4.5 اکتاو می رسد.

سنتور بم کروماتیک با ساختار سنتور کروماتیک یک چهارم درست (شامل 8 صدا) از ضلع بزرگتر خرک هایی اضافه دارد. این صداها با کلید فا خط چهارم، نت نویسی می شوند. این سنتور در مجموع 35 خرک برای ایجاد 35 صدا روی صفحه دارد. همچنین در قسمت صداهای بالا خرک های کمتری دارد.

سنتور سل کوک و لاکوک :

• سنتور سل کوک:
  سنتور سل کوک رایج ترین نوع سنتور است. دلیل نامگذاری این نوع سنتور کوک خرک سوم (از پایین) است که روی نت سل کوک می شود.  بقیه خرک ها نیز متناسب با این خرک کوک می شوند. ابعاد و ساختمان سنتور سل کوک جوری ساخته شده که مناسب برای این نوع کوک باشد.  با توجه به هماهنگی بیشتر این کوک با سازهای دیگر، از این نوع سنتور بیشتر استفاده می شود.

• سنتور  لاکوک:
  سنتور لاکوک دارای دو ردیف 9 تایی خرک در دو طرف صفحه است. نت «دو» در آن همصدا با «ر» دیاپازون می باشد. این سنتور در اندازه ی کوچکتر ساخته می شود و از سازهای انتقالی است. بدین معنی که باید برای آن یک پرده پایین تر نت نویسی کرد و برای اجرا در گروه نوازی ها مناسب است.
  همانطور که پیش تر در معرفی سنتور گفتیم طول کلاف سنتور سل کوک بطور تقریبی حدود 90 سانتی متر می باشد. این سنتور دارای دو ردیف 9 تایی خرک است. خرک سوم آن نت سل است که می توان بر مبنای نت لا 440 هرتز کوک کرد.
  سنتور لاکوک دارای طول کلاف تقریبی 83 سانتی متر می باشد و خرک سوم آن صدای نت لا را می دهد. (برای این خرک روی کاغذ نت، سل می نویسند) که برابر با خرک چهارم سنتور سل کوک می باشد. پس همانطور که در مطالب قبلی نیز اشاره شد این نوع سنتور یک ساز انتقالی است.در سنتور لاکوک چنانچه بخواهیم شور لا صدا دهد باید روی کاغذ نت شور سل رو بنویسیم. درصورتیکه در سنتور سل کوک دقیقا شور لا در کاغذ نت با کوک شور لا در سنتور برابر است.

سنتور سي كوك:

نوع ديگر سنتور سی كوک نام دارد كه ابعاد آن از سنتور لاكوك نيز كمتر است.

سنتور های 10، 11 و 12 خرک:

سنتورهای معمولی در هر ردیف 9 خریک دارند که سیم ها روی آن قرار می گیرند. اما سنتور های دیگری نیز ساخته می شوند که خرک های بیشتری روی آن ها قرار می گیرند. تا بتوانند نت های بیشتری را با آن اجرا کرد. اندازه این نوع سنتور ها نیز با توجه به تعداد خرک بزرگ تر می شود. خرک های اضافه را زیر خرک اول نصب می کنند و نت آن یک پرده پایین تر کوک می شود. مثلا یک سنتور 9 خرک که خرک اول آن نت می است، بعد از اضاف کردن خرک به آن، خرک های زیر نت های ر دو سی و … را خواهند داشت.

سنتور باس:

در سنتور باس جعبه ی صوتی بزرگتر از سنتور معمولی است. این سنتور سیم هایی با روکش فلزی در ضخامت های مختلف دارد. از روی هر خرک دو یا سه سیم می گذرد. این سنتور هنوز در مرحله آزمایش و تجزیه تحلیل است و عمومیت پیدا نکرده است. صدا دهی آن نیز یک اکتاو بم تر از سنتور معمولی می باشد.