سنتور ساز ایرانی با قدمت دیرینه
سنتور سازی شگفت انگیز زهی کوبه ای محسوب میشه که ریشه در تاریخ و فرهنگ غنی ایران زمین دارد. این ساز از دیرباز جایگاه ویژه ای در موسیقی سنتی ایران داشته.
تاریخچه ساز سنتور
ساز سنتور یکی از قدیمی ترین سازهای ایرانی بشمار می رود. ریشه این ساز به دوران آشوریان و بابلیان میرسد. در سنگ تراشه های باستانی تصاویری از سازی شبیه به سنتور دیده شده. نام ساز سنتور در ابتدا کونار بوده و در دوره های آتی به ساز سنتور شناخته شده است.
در کتاب های تاریخی نیز نام ساز سنتور بجشم می خورد از جمله آثار ابونصر فارابی و ابن سینا. ساز سنتور از ایران به کشورهای دیگر مثل چین، هند، ترکیه و حتی اروپا راه یافته و در آن مناطق نام های متفاوت و تغییرات ظاهری پیدا کرده.
این شکل از سنتور در دوران قاجار تکامل پیدا کرد و از نوازندگان برجسته آن زمان میتوان به محمدصادق خان و حبیب سماعی اشاره کرد.
ساختار و اجزا سنتور
سنتور یکی از سازهای زهی کوبه‌ای بشمار می آید که به شکل ذوزنقه طراحی شده . این ساز از اجزای مختلفی تشکیل شده است.
- کلاف سنتور: چهارچوب و ساختار اصلی ساز سنتور از چوب های مرغوبی چون گردو، آزاد یا افرا ساخته میشوند.
- صفحه رویی و زیرین: ساز سنتور دارای دو صفحه می باشد. یک صفحه رویی که دارای دو حفره به شکل گل برای صدادهی بهتر ساز است. و صفحه زیرین که به عنوان پایه‌ای برای کلاف سنتور است.
- خرک‌ها: خرک ها قطعات کوچکی هستند که سیم‌ها روی آنها قرار می‌گیرند. سنتور به طور کلی دارای 9 خرک در هر ردیف است. این خرک ها در تنظیم صدای سنتور نقش مهمی دارند.
- سیم‌ها: سیم‌های سنتور از جنس فلز هستند و به دسته‌های مختلف تقسیم میشوند. این سیم‌ها هستند که با ضربه مضراب به صدا درمی‌آیند.
- مضراب‌ها: وسیله ای کوچک که با دست گرفتن نوازنده و ضربه زدن به سیم‌ها آنها را به ارتعاش درمی اورد و صدا تولید می شود. این مضراب‌ها معمولاً از چوب هستند.
- گوشی‌ها: قطعات فلزی که برای تنظیم کوک ساز استفاده میشوند.
- گل سنتور: حفره‌هایی که روی صفحه رویی قرار دارند و به بازدهی بهتر صدای ساز کمک می‌کنند.
- پل‌ها: قطعات چوبی که درون ساز قرار دارند و وظیفه تحمل فشار سیم‌ها را بر عهده دارند.